De levenscyclus van steekmuggen en knutten wordt gekenmerkt door een zogenaamde volkomen gedaantewisseling (metamorfose). De larve die uit het ei sluipt verschilt in vorm en fysiologie volledig van het volwassen dier van de soort. Om het volwassen stadium te bereiken is een ruststadium nodig, het popstadium. Tijdens het popstadium vindt de omvorming van larf naar volwassen individu plaats. De eieren kunnen zich in 2-10 dagen ontwikkelen. De larve doorloopt 4 stadia en ontwikkelt zich in 1 tot 8 weken. En hoe warmer het is des te sneller de larven van steekmuggen en knutten zich ontwikkelen. Ondiepe wateren warmen in de zomer snel op en vormen daarmee een uitstekend milieu voor de zich dan zeer snel (tot binnen 10 dagen) ontwikkelende steekmug larf. Opeenvolgende jaren met warme en regelmatig natte zomers kunnen de aantallen larven sterk doen toenemen. De levenscyclus ziet er bij de ecologische groepen stekende insecten verschillend uit en zo ook hun reactie op temperatuur.

De huissteekmug overwintert als volwassen dier en heeft 4-6 generaties nodig om tot hoge aantallen te komen. De optimum temperatuur ligt voor de larve tussen 24-27^oC. De larven ontwikkelen zich bij gunstige temperatuur in circa 7-10 dagen tot volwassen dier. De larven komen van april tot november voor.

Moerassteekmuggen overwinteren als ei en ontwikkelen zich het meest gesynchroniseerd in het voorjaar waarbij hoge aantallen kunnen worden bereikt. Soms treedt een tweede (en mogelijk meer) generatie in de nazomer op. De volwassen dieren leven 4-6(8) weken. De optimum temperatuur ligt voor de larve bij circa 25^oC. Bij hogere temperaturen ontwikkelen ze zich sneller maar liggen de aantallen lager. De larvale ontwikkeling is 8-10 dagen bij warm weer tot twee maanden bij koud weer. De dieren komen van mei tot september voor.

Slootsteekmuggen ontwikkelen zich vanaf het voorjaar (mei) en bereiken de hoogste aantallen (circa 3de generatie) in de nazomer (hogere temperaturen; juli-september). Ze overwinteren als volwassen dieren.

Plantenboorsteekmuggen overwinteren als larve, dicht bij de bodem vastgehecht aan de wortels van waterplanten. De soort heeft maar een generatie per jaar. De dieren komen van mei tot -september voor.

Boomholtesteekmuggen overwinteren als ei maar overleven droogteperioden eveneens als ei. Wanneer water aanwezig is ontwikkelen de eieren zich snel.

Knutten ontwikkelen zich bij hoge temperaturen (28-30^oC) in 3-4 weken tot volwassen dier. De meeste soorten van het genus Culicoides ontwikkelen zich bij 20-25^oC in circa 1 maand van ei (in 4-6 dagen), via larf (in 20-25 dagen), via pop (in 3-5 dagen) tot volwassen dier. De volwassen dieren leven 1-2 maanden. De gehele levenscyclus duurt dan ongeveer 1.5 maand (range 2-6 weken). De meeste knutten overwinteren in het derde of vierde larvale stadium, soorten met maar een generatie per jaar vaak als ei.

Overigens is de kans aanwezig dat met de klimaatverandering het ‘warmere’ seizoen wordt opgerekt van nu mei tot en met september tot straks april tot en met oktober.