Het 5S-Model: Stroming
Stroming
In het 5S-model wordt met Stroming de hydrologie van het grond- en oppervlaktewater bedoeld. De hydrologie is in zowel stilstaande als stromende wateren het meest bepalende complex van factoren. Op een hogere schaal in ruimte en tijd zijn regionale grond- en oppervlaktewaterhydrologie sturend, met neerslag en verdamping, afvoer en grondwaterstroming, infiltratie en kwel als belangrijke factoren en processen. Op lokale schaal zijn bijvoorbeeld lokale afstroming (run-off), verblijftijd, stratificatie belangrijk. Daarnaast is op deze schaal ook de hydraulica van belang, die factoren en processen omvat zoals waterpeilen, waterbeweging, debiet en stroomsnelheid. In de figuur wordt de samenhang tussen verschillende factoren binnen de hoofdgroep ‘stroming’ weergegeven.
Direct met hydrologische factoren samenhangend zijn de processen die tot de toestand van dergelijke factoren leiden of die de toestand van andere factoren bepalen. Tabel 8.5 geeft enkele voorbeelden hoe processen doorwerken in het 5-S-model van hydrologie naar hydrologie, morfologie, chemie en biologie.
Voorbeelden van de doorwerking van hydrologische hoofdprocessen op processen, werkingsschaal en belangrijkste ecologische sleutelfactoren. H = hoog; M = midden; L = laag.
| Hoofdprocessen | 5-S | Effecten op processen | Schaal | Ecologische sleutelfactor |
| Grondwater-processen | ||||
| grondwaterstroming | Hydrologie | afvoerregime | H | stroming |
| infiltratie-kwel | Hydrologie | droogval inundatie peildynamiek | H H H | droogval droogval droogval |
| Chemie | ionenhuishouding | H/M | macro-ionen | |
| Oppervlaktewater- processen | ||||
| afvoerregime | Hydrologie | turbulentie waterbeweging stagnatie inundatie | H/M H/M H H | stroming stroming stroming, zuurstof droogval |
| Morfologie | erosie sedimentatie | M M | substraat substraat | |
| peildynamiek | Hydrologie | inundatieregime droogval zoute kwel indamping | H H H H | droogval, diepte droogval macro-ionen (chloride) macro-ionen |
| Morfologie | resuspensie | M | licht | |
| Hydraulische processen | ||||
| Hydrologie | waterbeweging stratificatie | L L/M | stroming, substraat temperatuur | |
| Morfologie | turbulentie | M/L | substraat, stroming |
Verder lezen:
Poff, N. L., & Ward, J. V. (1989). Implications of streamflow variability and predictability for lotic community structure: a regional analysis of streamflow patterns. Canadian journal of fisheries and aquatic sciences, 46(10), 1805-1818.
Verdonschot P.F.M. et al. (red.) (1995): Beken stromen. Leidraad voor ecologisch beekherstel. Werkgroep Ecologisch Waterbeheer, subgroep Beekherstel, WEW-06. Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, STOWA 95-03, Utrecht. 1-236.
Verdonschot, P. F. M., & Verdonschot, R. C. M. (2021). Ecologische systeembenadering en ecologische systeemanalyse (KIWK No. 2021-29). Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA).
